‘Sleepboten in oorlogstijd 2’ en ‘Kapitein Rob’ in Nationaal Sleepvaart
Museum
24 juli 2020. Op 25 juli zal het Nationaal Sleepvaart Museum haar deuren
weer openen en op deze dag is tevens de uitgestelde opening van een nieuwe
wissel tentoonstelling ‘Sleepboten in Oorlogstijd 2’. Vanwege de
Coronabeperkingen is helaas geen feestelijke opening zoals gebruikelijk
mogelijk. ‘Kapitein Rob’ wordt herhaald op de facebookpagina van het Museum.
De nieuwe wisseltentoonstelling heeft de Nederlandse sleepvaart in de
Tweede Wereldoorlog als onderwerp. Oorspronkelijk was het de bedoeling deze
opening samen te laten vallen met 75 jaar Bevrijding. Dat kon uiteraard niet
doorgaan vanwege de Corona beperkingen. Nu 5 mei al weer enige tijd achter
ons ligt, is de wisseltentoonstelling iets aangepast en beslaat nu ook meer
de verrichtingen van de Nederlandse sleepvaart tijdens de hele oorlog.
Ook 75 jaar geleden begon "Kapitein Rob" aan zijn avonturen, want in 1945
verscheen het eerste verhaal van deze stripheld.
Met toestemming van de Erven Pieter J. Kuhn (de bedenker en tekenaar van
Kapitein Rob), plaatst het Nationaal Sleepvaart Museum dit verhaal op haar
Facebook-pagina (facebook.com/NationaalSleepvaartMuseum).
Met ingang van maandag 27 juli 2020 zal elke werkdag een strook volgen,
totdat het verhaal eindigt.
Om het museumbezoek zo veilig mogelijk te laten verlopen, is een protocol
opgesteld en is in het museum een voorgeschreven route van toepassing. Ook
geldt er een maximaal aantal bezoekers. Het kan dus voorkomen dat even
gewacht moet worden bij de ingang. In die tijd kan men natuurlijk de
stoomzeesleper ‘Furie’ of de motorzeesleper ‘Hudson’ bekijken die naast het
Nationaal Sleepvaart Museum liggen.
Vanwege de beperkingen is het niet mogelijk de normale openingstijden te
handhaven. Voor zolang de huidige Coronamaatregelen gelden is het Nationaal
Sleepvaart Museum geopend op Woensdag- en Zaterdagmiddag van 13.30 – 17.00.
Binnen geldt uiteraard ook de 1,5 meter maatregel.
Uitgebreide informatie over de Corona maatregelen van het Nationaal
Sleepvaart Museum kunt u vinden op onze website. Voor actuele openingstijden
ga naar
www.nationaalsleepvaartmuseum.nl.
Sleepboten in oorlogstijd 2
Het was eind 1983 toen het Nationaal Sleepvaart Museum te Maassluis
aandacht besteedde aan hetgeen sleepboten en hun bemanningen in de Tweede
Wereldoorlog hebben beleefd. Het werd de op één na best bezochte expositie
in de geschiedenis van het museum. Na 37 jaar is een nieuwe generatie
museumbezoekers opgestaan, die bovendien minder weet van die zwarte periode
in de wereldgeschiedenis, zeker op maritiem gebied. 75 jaar na de bevrijding
is het dus alleszins gerechtvaardigd opnieuw aandacht aan de oorlog op zee
te besteden.
De laatste 20 jaar zijn archieven open gegaan die voorheen gesloten
waren. We weten nu meer van de sleepvaart in de periode 1939-1946. Er was
sprake van een voorbereiding op de oorlog. Wat de slepers betreft betekende
dit dat ze van lichte bewapening werden voorzien, werden opge��ist door de
regering als bewakingsvaartuig en her en der in de zeegaten patrouilleerden.
Dat leek een saaie bezigheid, maar het was gevaarlijker dan menigeen dacht.
De bemanning van de BV 34 (bewakingsvaartuig 34, alias de ex Noordzee) heeft
dat aan den lijve ondervonden. Hun schip liep bij Zoutelande op een mijn en
verging, waarbij de gehele bemanning, op de stuurman na, omkwam.
Kort na het uitbreken van de oorlog in mei 1940 werden veel sleepboten,
die in vaderlandse wateren waren vanwege onderhoud of reparatie, door de
Nazi’s in beslag genomen. Dat gebeurde regelmatig eigenlijk vrijwel de hele
oorlog door en soms werden ze tijdelijk teruggegeven. Er werd wel een
dagtarief afgesproken, dat vergoed werd door de bezetter. Het aantal binnen
gekomen zeeschepen in Rotterdam en Amsterdam decimeerde. Er was dus weinig
werk voor de sleepboten en dat had gevolgen voor de bemanningen, die op
wachtgeld werden gezet.
Roode Zee met een Mulberry caisson kort voor haar ondergang in het
Engels kanaal, april 1944 - Schilderij Frans Malschaert. Collectie NSM.
Een aantal sleepboten vertoefde tijdens het uitbreken van de oorlog in
het buitenland. De kapiteins van die schepen stelden zonder uitzondering hun
schip en bemanning ter beschikking van de geallieerden. Vooral de Hudson
(die nu nog als monument bij het museum ligt), de Zwarte Zee (III), de
Schelde en de Thames hebben opvallende prestaties geleverd, zoals
bijvoorbeeld een brandend munitieschip met alle risico’s van ontploffing
buiten de haven van Algiers slepen. Gezagvoerders als resp. Ben Weltevreden,
Teun Vet, Jan Kalkman en Barend ’t Hart werden zowel nationaal als
internationaal onderscheiden. De bemanning van de sleepboot Roode Zee
verzocht zelf om aan de bevrijding van Nederland te mogen bijdragen. Ze werd
van Bermuda naar Engeland gedirigeerd helaas met fatale gevolgen. Tijdens
het verslepen van een caisson voor de invasiehavens werd het schip bij
Zuid-Engeland getorpedeerd, waarbij de gehele bemanning omkwam. Een recent
gemaakt schilderij dat de situatie vlak voor de torpedering laat zien werd
speciaal voor de expositie door Frans Malschaert gemaakt. Het bericht van de
ondergang sijpelde in 1944 door naar Maassluis, dat in rouw werd gedompeld.
We weten nu hoe snel het zinken in zijn werk ging, omdat een jong
bemanningslid van een andere sleper het van nabij gezien en enkele jaren
geleden nog aan de staf van het museum verteld heeft. Het was een kwestie
van seconden….
We weten ook meer van een deel van de in Nederland gebleven slepers, die
deels werden ingedeeld bij de zgn. Zeereddingsdienst, later ook bij het
Bergungsschiffe Verband. Het waren schimmige organisaties die eigenlijk
spionagewerk voor de Nazi’s verrichtten.
Het duurde tot eind 1945 voordat alle in geallieerde dienst geweest
zijnde slepers naar de thuishaven waren teruggekeerd. Her en der in
Noord-Europa moesten in beslag genomen slepers worden opgespoord en
teruggehaald, waarna getracht werd ze te repareren. Vooral Amsterdamse
havensleepboten hadden veel te lijden gehad. Heel veel sleepboten gingen
verloren in de Indische Archipel, waar tot de Japanse inval onder
Nederlandse vlag werd gevaren met als thuishaven Batavia.
U ziet en leest er alles over in de expositie “Sleepboten in
oorlogstijd”(2). Uw bezoek zal zeer worden gewaardeerd. Door de
Corona-ellende is het museum voorlopig vanaf 25 juli a.s. alleen op
woensdag- en zaterdagmiddag van 13.30 tot 17.00 uur open. Ingang Hoogstraat
1, Maassluis.
Bron: Persbericht Nationaal Sleepvaart Museum Maassluis, 22 juli
2020.
| 
